IPCC-rapport: noodzaak voor meer actie in beperken klimaatverandering

Op maandag 20 maart 2022, presenteerde het internationaal wetenschappelijk klimaatpanel van de VN (IPCC) haar nieuwste rapport. Dit rapport is een ‘samenvatting voor beleidsmakers’ van de studies die tussen 2018 en 2022 zijn uitgebracht over klimaatverandering en de impact ervan. Het rapport is, wederom, een schreeuw om actie vanuit de wetenschap: we moeten alles op alles zetten om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5 °C.

Het IPCC-rapport maakt duidelijk dat wereldwijde ongelijkheid groeit als we klimaatverandering geen halt toe roepen. De tijd om maatregelen te nemen, tikt razendsnel voorbij. Maar hoe ziet effectieve klimaatactie eruit? Het rapport laat zien dat er voldoende bewezen klimaatoplossingen beschikbaar zijn waarmee beleidsmakers klimaatplannen in lijn kunnen brengen met de 1,5 °C doelstelling.

Het laatste IPCC-rapport is een nieuwe waarschuwing vanuit de wetenschap.

“Het laatste IPCC-rapport is een nieuwe waarschuwing vanuit de wetenschap: de huidige klimaatplannen van landen wereldwijd leiden tot een scenario van 3 °C opwarming tegen 2100. De kans om langetermijnschade aan de planeet te beperken, wordt snel kleiner. Het beperken van klimaatverandering tot 1,5 °C is nog steeds mogelijk, maar dan moet de wereld alles op alles zetten voor klimaatactie. Een snelle en rechtvaardige uitfasering van alle fossiele brandstoffen en een verschuiving naar hernieuwbare energiebronnen is absoluut noodzakelijk en draagt bovendien bij aan duurzame ontwikkeling wereldwijd”, zegt Sven Harmeling, internationaal beleidsadviseur klimaatverandering bij CARE International.

Grootste impact op gemeenschappen die zich in de meest kwetsbare posities bevinden in het Globale Zuiden

Mensen in kwetsbare omstandigheden vangen de zwaarste klappen, ook als het gaat om klimaatverandering. De opwarming van de aarde heeft een desastreuze impact op veel lage-inkomenslanden in het Globale Zuiden, terwijl hun bijdrage aan het probleem minimaal is. Landen met een laag inkomen nemen bijvoorbeeld het overgrote deel van de sterfgevallen en ontheemding als gevolg van de ergste opwarmingsscenario’s voor hun rekening. Solidariteit van rijke landen als Nederland in het tegengaan van klimaatverandering en het investeren in de weerbaarheid van de meest getroffen mensen is noodzakelijk.

Bovendien worden vrouwen en meisjes vaak het zwaarst getroffen.

“Bij de opwarming van 1,1 °C, waarmee we nu te maken hebben, leven al meer dan 3 miljard mensen met de zwaarste gevolgen van klimaatverandering: hoge temperaturen, droogte, overstromingen en andere gebeurtenissen die leiden tot acute voedsel- en wateronzekerheid, ondervoeding en verlies van bestaansmiddelen. Bovendien worden vrouwen en meisjes vaak het zwaarst getroffen; niet voor niets heeft CARE in al haar werkzaamheden speciale aandacht voor hun positie en behoeften.

Regeringen en beleidsmakers moeten onmiddellijk in actie komen door meer in te zetten op klimaatadaptatie, met meer financiële steun van de rijke landen voor lage-inkomenslanden. En zoals het IPCC-rapport laat zien; dit is pas effectief met zinvolle lokale participatie en een sterke inzet op en integratie van gendergelijkheid”, zegt Marlene Achoki, Internationaal beleidsadviseur klimaatrechtvaardigheid bij CARE International.

Wat kan Nederland doen?

Ook Nederland heeft hierin een belangrijke rol te spelen. Zo zijn de plannen voor het behalen van de CO2-reductie doelstelling van 60 procent in 2030 onvoldoende. Ook is onze internationale klimaatimpact heel groot. Nederland is een van de wereldwijde koplopers in de spillover index met een leefpatroon dat een grote impact heeft op andere landen.

Door concrete doelstellingen en plannen op te stellen voor het verminderen van de Nederlandse voetafdruk kunnen we het tij keren. Het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) Klimaat deed onlangs al concrete aanbevelingen voor het aanscherpen van het Nederlandse klimaatbeleid, in lijn met de doelstelling voor 2030.

“In onze internationale klimaatsteun moet de Nederlandse regering de ongelijke impact van klimaatverandering als uitgangspunt nemen; bijvoorbeeld met behulp van het feministisch buitenlandbeleid dat in ontwikkeling is. De behoeften van de mensen die het hardst geraakt worden door klimaatverandering moeten centraal staan, niet de kansen voor het Nederlands verdienmodel. Lokale betrokkenheid bij klimaatoplossingen is cruciaal voor een duurzaam effectieve impact, vooral als gemeenschappen, inclusief vrouwen en meisjes, op een betekenisvolle manier betrokken zijn. Zij zijn voortrekkers in het vinden van innovatieve klimaatoplossingen. Er liggen nog veel kansen voor Nederland om hier veel beter op in te zetten.”

Rosa van Driel, Advocacy Officer klimaatrechtvaardigheid bij CARE Nederland.

Klimaatschade

Ook als we de opwarming van de aarde weten te beperken tot 1.5 °C zullen er landen, met name in het Globale Zuiden, te maken krijgen met grootschalige schade als gevolg van klimaatverandering. Tijdens COP27, in november afgelopen jaar, werd afgesproken dat er een financieringsregeling voor klimaatschade wordt opgericht, om zo mensen in de meest kwetsbare posities te helpen met het adresseren van deze schade.

Nederland kan hierin een leidende rol spelen en pro-actief financiering vrijmaken voor het aanpakken van klimaatschade. Dit kan met een inzet op nieuwe financieringsbronnen op basis van het principe dat de vervuiler betaalt, zoals een ‘climate damages tax’ (internationale belasting aan de bron op het winnen van fossiele brandstoffen), vliegtaks of zeevaarttaks.

We hopen dat Nederland haar huidige klimaataanpak aanscherpt op basis van de uitkomsten van het IPCC-rapport en blijven dit op de voet volgen.

Meer weten of samenwerken?

Neem contact op met Rosa van Driel, advocacy officer klimaatrechtvaardigheid bij CARE Nederland.