CARE Nederland maakt zich zorgen om rol Nederland in misstanden Filipijnen

CARE Nederland spreekt zich samen met Filipijnse en Nederlandse partners in Trouw uit over de Nederlandse betrokkenheid bij de omstreden bouw van een vliegveld op de Filipijnen.

Een nieuw rapport van mensenrechtenorganisatie Global Witness toont de schrijnende impact van het project op lokale vissersgemeenschappen en het milieu. Toch besloot de Nederlandse baggeraar Boskalis in dit project te stappen, met een verzekering van de Nederlandse staat. In het opiniestuk in Trouw benadrukken we, samen met onder andere Both ENDS en IUCN NL, hoe deze zaak laat zien dat wetgeving voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen noodzakelijk is.

Waarom is de bouw van het vliegveld op de Filipijnen omstreden?

Vorig jaar werd bekend dat de Nederlandse overheid baggeraar Koninklijke Boskalis met een verzekering van 1,5 miljard euro steunt bij de aanleg van een vliegveld in de beschermde baai bij de Filipijnse hoofdstad Manilla. Ook toen waren de negatieve effecten van het project al zichtbaar.

Honderden gezinnen moesten plaatsmaken voor de komst van het vliegveld en dus hun huizen uit. Uit het rapport van Global Witness blijkt nu dat er zelfs militairen zijn ingezet om bewoners onder druk te zetten te vertrekken. Ook is duizenden vissers de toegang tot hun visgronden ontzegd. De zandwinning van Boskalis en afsluiting van een groot deel van de baai heeft een vernietigende impact op lokale ecosystemen. De lokale visvangst is drastisch verminderd en de voedselzekerheid staat onder druk.

Bewoners werden gedwongen hun eigen huizen te slopen en een overeenkomst te ondertekenen die hen verbiedt kritiek te leveren op het project.

Rapport van Global Witness

Van de gezinnen die moesten plaatsmaken voor het vliegveld, werd maar de helft gecompenseerd. Bewoners vertelden Global Witness dat zij werden gedwongen om hun eigen huizen te slopen en een overeenkomst te ondertekenen die hen verbiedt kritiek te leveren op het project en het vragen van aanvullende compensatie verhindert.

Daarnaast staat het plan voor het vliegveld midden in de baai haaks op het Manila Bay Sustainable Development Masterplan. Dat plan werd een aantal jaar geleden ontwikkeld, met financiering van Nederland. Het wijst het gebied aan als beschermde zone vanwege de rijke biodiversiteit en beschermt de kust tegen overstromingen.

Betrokkenheid CARE Nederland door Partners for Resilience

CARE was met het programma Partners for Resilience betrokken bij het consultatieproject voor het Manila Bay Sustainable Development Masterplan. De baai verkeerde al jaren in slechte toestand als gevolg van klimaatverandering en milieuverontreiniging. CARE werkte nauw samen met lokale vissersgemeenschappen om de milieuverontreiniging en gevolgen van klimaatverandering in de baai het hoofd te kunnen bieden.

Met het masterplan moest de baai weer de mooie plek worden die het ooit was. Betrokken omwonenden dachten graag mee over mogelijke oplossingen om de leefomstandigheden in het gebied te verbeteren. Via Partners for Resilience konden ze hun ideeën en zorgen over de baai delen in een consultatie. Ook legden we die ideeën en visies voor de baai vast in een film.

IMVO-standaarden

Ondanks het feit dat het plan voor de bouw van een vliegveld in de baai haaks staat op de uitkomsten van het Manila Bay Sustainable Development Masterplan, ging het project toch door. Ook Boskalis stapte in om het land voor het vliegveld op te spuiten, met steun van de Nederlandse staat als verzekeraar. Deze Nederlandse partijen verklaarden dat het project, juist door hun deelname, voldoet aan de hoogste standaarden op het gebied van internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO).

Het nieuwe rapport van Global Witness toont nogmaals aan dat hiervan helemaal geen sprake is. Voor het naleven van IMVO-standaarden is transparantie noodzakelijk. Verzekeraar Atradius DSB weigerde documenten rond het project, zoals mensenrechtenstudies, herhuisvestingsplannen en compensatieplannen voor de lokale gemeenschappen, openbaar te maken. Ook werd een rapportage over de milieueffecten niet getoetst door een onafhankelijke partij. Voor de gedupeerde vissersgemeenschap is het totaal onduidelijk waar zij aan toe zijn.

CARE Nederland’s oproep

Gezien de omstandigheden spreken wij ons, samen met onder meer CARE Filipijnen, Both ENDS en IUCN Nederland, al langer uit tegen het project. Over de Nederlandse betrokkenheid bij het project schreven we meerdere brandbrieven aan Atradius DSB, Boskalis en het ministerie van Financiën (die de verzekering goedkeurde). Ook plaatsten we vorig jaar al een opiniestuk in de Volkskrant over de risico’s van het project. Maar helaas zonder resultaat, het project ging door.

Het naleven van internationale standaarden is nu niet verplicht, wat leidt tot misstanden als deze. IMVO-wetgeving is daarom hard nodig.

Deze praktijk laat zien dat het huidige systeem, waarin de verantwoordelijkheid van bedrijven voor de zorg voor mens en milieu vrijwillig blijft, niet werkt. IMVO-wetgeving is dus hard nodig. De informatievoorziening over het naleven van internationale afspraken over milieu- en mensenrechten is in handen van de uitvoerders en financierders van het project. Het gebrek aan transparantie staat haaks op internationale standaarden. Maar het naleven van die standaarden is dan ook niet verplicht. Dat is problematisch, want richtlijnen kunnen door betrokken bedrijven naar eigen wens worden opgerekt.

De misstanden die door Global Witness naar buiten zijn gebracht kunnen niet zonder gevolgen blijven. Er moet op zijn minst een onafhankelijk onderzoek naar de besluitvorming en effecten rondom dit project komen. Tot de resultaten daarvan bekend zijn moeten de Nederlandse partijen hun activiteiten in Manilla opschorten.

Ook kan het niet langer zo zijn dat Nederlandse bedrijven geld verdienen aan projecten die ten koste gaan van kwetsbare gemeenschappen elders. Om dit in de toekomst te voorkomen moeten we zo snel mogelijk met sterke IMVO-wetgeving komen.