De Afrikastrategie: aandacht voor gelijkwaardige partnerschappen
CARE Nederland geeft haar complimenten aan de Afrikastrategie die ministers Schreinemacher en Hoekstra op 30 mei 2023 naar de Tweede Kamer stuurden. Het is de eerste keer dat Nederland een Afrikastrategie ontwikkelt die het gehele continent bestrijkt.
De veranderingen met betrekking tot de belangrijkste thema’s worden evenwichtig gepresenteerd in de strategie. Daarnaast is er een actiegerichte agenda toegevoegd, die zorgt voor concrete plannen en de mogelijkheid biedt om de voortgang daarvan te monitoren. De aandacht voor gelijkwaardige partnerschappen in een wereld van veranderende machtsverhoudingen is een belangrijke basis voor de vormgeving van nieuwe relaties tussen Nederland en Afrika.
Belangrijke thema’s waar CARE op focust en tijdens consultaties input op heeft gegeven, zoals civic space, stabiliteit en inclusie, klimaattransitie en -weerbaarheid en humanitaire hulp, zijn bondig en goed verwoord in de strategie.
Actiepunten
Voor de verdere uitwerking van de Afrikastrategie en implementatie ervan geven we echter nog een aantal punten mee:
1. Investeren in de capaciteiten van burgers en lokale overheden
Er wordt terecht belang gehecht aan een krachtig en levendig maatschappelijk middenveld in een omgeving waarin mensenrechten en inclusie worden gewaarborgd en gewerkt wordt aan stabiliteit en inclusief bestuur. In de uitwerking van de strategie per land raden we aan om krachtiger in te zetten op het perspectief van burgers, met een focus op veiligheid voor burgers en gemeenschappen, en op de stem van vrouwen, jongeren en gemarginaliseerde groepen. Dat betekent meer investering in de capaciteiten van burgers en lokale overheden, om zo van onderaf vorm te geven aan stabiele en inclusieve samenlevingen.
2. Gendergelijkheid en inclusief leiderschap
Er is aandacht voor rechtvaardige klimaattransitie en het vergroten van klimaatweerbaarheid. Om dit te doen, is het essentieel dat gemeenschappen in klimaatkwetsbare posities toegang hebben tot financiering voor klimaatadaptatie. Hierbij moeten gendergelijkheid en inclusief leiderschap centraal staan, zoals beoogd in het Feministisch Buitenlandbeleid. Met de voorziene nadruk op samenwerking met multilaterale instellingen in de besteding van adaptatiefinanciering, is het echter de vraag of dit geld lokale en gendertransformatieve initiatieven weet te bereiken.
3. Financiering voor klimaatschade
Een belangrijke prioriteit van Afrikaanse landen in de internationale klimaatonderhandelingen is financiering voor klimaatschade. CARE vraagt zich af wanneer Nederland hier additionele financiering voor vrijmaakt. Daarnaast is het, met de focus op het veiligstellen van de leveringszekerheid van cruciale grondstoffen voor de energietransitie in Nederland, onvoldoende duidelijk hoe Nederland bij zal dragen aan de energietransitie die in Afrika nodig is. Daarbij heeft Nederland een belangrijke verantwoordelijkheid om de eigen internationale klimaatvoetafdruk te verkleinen. Waar blijven de plannen hiertoe van het kabinet die aan de Kamer zijn beloofd?
4. Inzet op weerbare, inclusieve en vreedzame gemeenschappen
De invulling van een geïntegreerde aanpak van humanitair beleid, ontwikkelingssamenwerking en vredesopbouw is nogal ambivalent. De strategie geeft invulling aan deze zogeheten nexus aanpak onder het hoofdstuk ‘Migratie, Opvang en Terugkeer’. Echter vindt CARE dat het hierbij juist moet gaan om het aanpakken van de grondoorzaken van instabiliteit en conflict, waar ook de gevolgen van klimaatverandering toe behoren. Daarbij moet ingezet worden op weerbare, inclusieve en vreedzame gemeenschappen, ter voorkoming van instabiliteit en gewelddadig conflict.
Zorgen om budget en uitvoeringscapaciteit
CARE Nederland maakt zich de grootste zorgen om het beschikbare budget en de uitvoeringscapaiteit van de ambitieuze Afrikastrategie. De uitvoering van de actieagenda en het vormgeven van gelijkwaardige partnerschappen stelt hoge eisen aan de capaciteit en deskundigheid van zowel het departement als het Nederlandse postennetwerk in Afrika.
De strategie geeft onvoldoende aan hoe het ministerie zal investeren in een bestendige institutionele ondersteuning voor de uitvoering van de ambities. En vooral: er zal een stevige en vaste financiële basis moeten zijn voor die uitvoering. De ambitie van het Kabinet om het ODA-budget op termijn weer naar 0,7% van het Bruto Nationaal Product te tillen is nodig om de ambities van het ministerie te kunnen verwezenlijken. En dan hebben we het over een ODA-budget waarop geen onevenredig grote aanslag wordt gedaan door de kosten van eerstejaars opvang van vluchtelingen in Nederland. De recente voorjaarsnota trekt echter de financiële basis onder de strategie vandaan. En daarmee staan ook de ambities rond stabiliteit, klimaat, humanitaire hulp en opvang in de regio al ernstig onder druk.
CARE Nederland zal met een uitgebreidere reactie komen na verdere consultatie met partnerorganisaties in Afrika en in Partos-verband.
